Theo quan niệm dân gian, ngày 23 tháng Chạp hằng năm là khoảng thời gian Táo Quân (gồm ba vị Táo: Thổ công, Thổ địa, Thổ kỳ) lên chầu trời và báo cáo tất cả việc làm tốt lẫn chưa tốt của con người trong một năm qua để Thiên Đình luận công tội, thưởng phạt phân minh cho tất cả loài người.
Vì thế mà theo tục lệ cổ truyền, vào ngày này hàng năm người Việt Nam chuẩn bị mâm lễ tiễn đưa ông Công ông Táo về trời với mong muốn những điều tốt đẹp nhất sẽ được thưa với Ngọc Hoàng.
Năm nay, tết ông Công ông Táo rơi vào thứ Tư, ngày 22/1/2025 (dương lịch). Tuy nhiên, tùy vào điều kiện thời gian của mỗi gia đình, có thể cúng ông Công ông Táo từ ngày 19/12 âm lịch (18/1/2025 dương lịch) đến 23/12 âm lịch (22/1/2025 dương lịch).
Lễ vật cúng Táo quân chủ yếu phụ thuộc vào điều kiện của từng gia đình. Thông thường, trên bàn thờ sẽ có các lễ vật cơ bản và các món ăn truyền thống như:
- Bộ mũ áo ông Công ông Táo gồm: Bộ mũ của hai ông, một bà. Bộ mũ áo thường được làm bằng giấy trang kim màu sắc rực rỡ.
- Cá chép: Cá chép được xem là phương tiện để ông Công ông Táo lên trời. Tùy vào vùng miền mà có thể là cá chép sống để phóng sinh hoặc cá chép giấy.
- Vàng mã.
- Trầu cau, trái cây, hoa tươi.
- Rượu trắng, trà, gạo-muối (mỗi thứ một đĩa nhỏ).
- Bánh chưng hoặc bánh tét: Tùy theo vùng miền, bánh chưng hoặc bánh tét sẽ có mặt trong mâm cúng. Đây là món bánh truyền thống không chỉ mang đậm hương vị Tết mà còn tượng trưng cho đất trời, lòng biết ơn tổ tiên.
- Gà luộc: Gà trống luộc nguyên con tượng trưng cho sự khởi đầu mới, đem lại may mắn và thịnh vượng cho gia đình trong năm mới.
- Xôi gấc: Màu đỏ của xôi gấc tượng trưng cho sự may mắn và hạnh phúc.
- Chả giò hoặc nem rán: Món ăn không thể thiếu trong các dịp lễ Tết, thể hiện sự trọn vẹn và đầy đủ.
- Giò lụa: Món giò lụa mịn màng, tròn trịa thể hiện cho sự đủ đầy, no ấm.
- Thịt đông, thịt kho tàu: Đặc trưng với cái lạnh của mùa đông miền Bắc, món thịt đông có ý nghĩa đoàn tụ, quây quần. Mâm cỗ Tết của người miền Nam khi dọn lên không bao giờ thiếu đĩa thịt kho tàu vàng nâu sóng sánh.
- Canh: Thường là canh mọc, canh bóng hoặc canh miến, biểu tượng cho sự trong sạch và mới mẻ.
- Các món xào: Như bò xào, gà xào, tùy thuộc vào từng vùng miền và khẩu vị gia đình.
Sau khi bày lễ, thắp hương và khấn xong, đợi hương tàn lại thắp thêm 1 tuần hương nữa lên tạ rồi hóa vàng. Sau đó, gia đình mới mang cá chép ra ao, hồ, sông, suối... phóng sinh để cá chở ông Táo lên chầu Trời.
