Sáng 25/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 – 2035; chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.
Động lực để phát triển
Phát biểu tại tổ, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh văn hóa, y tế và giáo dục là những trụ cột rất quan trọng, đây không chỉ là mục tiêu mà còn là động lực để phát triển. Tất cả đều liên quan đến nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực là một trong ba trọng tâm đột phá: phải có nguồn nhân lực tốt, không chỉ khỏe mạnh mà còn có bản lĩnh, tư duy, kiến thức, tri thức…
Lãnh đạo Đảng cho biết, ngoài hai chương trình mục tiêu quốc gia về y tế và giáo dục, lĩnh vực văn hóa cũng đang chuẩn bị và nếu thuận lợi, ngay cuối tuần này, Bộ Chính trị sẽ họp để ban hành nghị quyết về chấn hưng và phát triển văn hóa.
Tổng Bí thư nhấn mạnh những chương trình này là rất quan trọng để chuẩn bị cho 20 năm nữa là thế hệ chúng ta giao phó nhiệm vụ trọng đại: tiếp tục bảo vệ và xây dựng đất nước.
Tổng Bí thư nhấn mạnh đó vừa là động lực, vừa là mục tiêu của cuộc sống con người: phải khỏe, phải có tri thức, phải có văn hóa. Đây là những lĩnh vực rất cốt lõi, rất quan trọng của xã hội và mục tiêu của Đảng không gì khác ngoài đời sống của nhân dân.
"Dù mục tiêu là tăng trưởng hay ổn định thì cuối cùng người dân phải được thụ hưởng. Tăng trưởng mà cuối tháng vẫn hết tiền, ốm đau, cuộc sống không vui thì đó không phải là mục tiêu của chúng ta", Tổng Bí thư nói.
Theo Tổng Bí thư hai chương trình này có tên là "mục tiêu quốc gia" nên đích hướng đến không phải của riêng ngành y tế hay ngành giáo dục mà phải vượt ra khỏi khuôn khổ của từng lĩnh vực và toàn xã hội phải vào cuộc.
Về tổng thể hai chương trình, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị cần rà soát để tránh trùng lặp, quá nhiều mục tiêu quốc gia khiến nguồn lực phân tán. Đồng thời, phân định rõ ranh giới để triển khai thuận lợi, biết ai chủ trì, mục tiêu đến đâu, không để xảy ra tình trạng chương trình nào cũng rất hoành tráng, nhưng kết quả cuối cùng lại vẫn chỉ là mục tiêu chung chung.
Đi vào vấn đề cụ thể, về y tế, Tổng Bí thư nhấn mạnh: "Chương trình này cần xác định được đến năm 2030 và 2035, ngành y tế, công tác khám chữa bệnh, nâng cao sức khỏe nhân dân phải đạt yêu cầu gì?. Không loanh quanh những việc đang làm và kể cả không có chương trình mục tiêu quốc gia vẫn phải làm".
Tổng Bí thư cho rằng, mục tiêu trọng tâm là chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng bệnh phải được đưa lên ưu tiên. Hiện nay chúng ta tập trung nhiều vào khám bệnh, chữa trị, cấp cứu tức là "chữa cháy" vì dự phòng kém nên bệnh tật bùng phát.
Từ đó, trong từng lĩnh vực cần xác định rõ: 5 năm nữa phải chấm dứt triệt để bệnh gì đơn cử các bệnh lây nhiễm như bệnh lao, sốt rét…
"Nhiều nước đã xóa các bệnh này từ lâu. Chúng ta còn thì phải xác định xóa bằng được bằng cách tập trung vào phòng bệnh: tiêm phòng, vắc-xin…", Tổng Bí thư nói.
Còn với các bệnh không lây nhiễm, rất nhiều nguyên nhân xuất phát từ môi trường, không khí, nước uống, vệ sinh an toàn thực phẩm.
"Nếu chúng ta cứ tập trung y tế chữa bệnh này, nhưng cứ để môi trường như thế, nước bẩn, ăn uống không đảm bảo như thế thì lại sinh ra những bệnh. Nguồn gốc căn cơ của những bệnh tật này không được chăm lo, không được giải quyết. Ô nhiễm thế này thì làm sao hết được ung thư phổi?.
Còn ăn uống, vệ sinh an toàn thực phẩm nếu không đảm bảo, thì có xây lên bao nhiêu bệnh viện cũng không thể đủ được. Đào tạo bao nhiêu bác sĩ cũng không thể giải quyết được. Đây mới là căn nguyên, là điều chương trình mục tiêu quốc gia phải hướng tới", Tổng Bí thư nói.
Đồng thời lưu ý những việc thuộc trách nhiệm bình thường của ngành y tế thì không thể đưa hết vào mục tiêu quốc gia. Mục tiêu quốc gia phải vượt lên, tập trung vào vấn đề cấp bách và mang tính quốc gia.
Về đầu tư, theo Tổng Bí thư, trong chương trình này cần tập trung ba vấn đề: cơ sở hạ tầng (bệnh viện, trang thiết bị); đội ngũ thầy thuốc, thầy giáo phải chuẩn; đào tạo, nhân cách, chuẩn mực nghề nghiệp.
Chương trình mục tiêu quốc gia phải đồng bộ
Về vấn đề giáo dục, liên quan tới cơ sở hạ tầng, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh việc xây dựng trường ở các xã biên giới phải đúng chuẩn Bộ Giáo dục và Đào tạo, có điều kiện dạy tiếng Anh, tin học, có đủ hạng mục cần thiết kể cả dạy bơi cho trẻ miền núi trong bối cảnh ngập lụt, không thể làm qua loa.
Song song đó, Tổng Bí thư lưu ý phải quan tâm, có chính sách hỗ trợ đời sống, nơi ở cho giáo viên vùng sâu vùng xa, khó khăn.
"Nhiều cô giáo dành cả thời thanh xuân gieo con chữ ở vùng cao, đến 30 tuổi mới giật mình vì chưa lập gia đình", theo lời Tổng Bí thư.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đang quyết tâm xây 100 trường biên giới, phấn đấu đến năm học 2026 - 2027 đưa học sinh vào học và trước năm 2030 sẽ tiếp tục mở rộng vào sâu trong vùng khó khăn không chỉ ở biên giới.
Về nguồn lực giáo viên, Tổng Bí thư cho rằng thực tế đang đòi hỏi đổi mới mạnh mẽ hơn về chất lượng nhân lực.
Tổng Bí thư đặt vấn đề nếu xác định tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai thì hiện có bao nhiêu giáo viên đáp ứng được? Không chỉ học tiếng Anh, mà còn phải học toán, văn, sử bằng tiếng Anh.
Đội ngũ giáo viên dạy các môn học khác bằng tiếng Anh hiện rất hiếm, trong khi học sinh thi quốc tế đều bằng tiếng Anh. Thầy không đủ năng lực thì sao có thể đào tạo ra thế hệ cạnh tranh toàn cầu.
Theo Tổng Bí thư, các chương trình mục tiêu quốc gia không chỉ tập trung nhiều vào cơ sở vật chất mà phải đồng bộ thiếu chương trình, nhân lực thì khó phát triển.
