Thoạt nghe, tôi rất giận, và gọi các cháu là "gà công nghiệp", không chịu đọc, theo dõi tin tức, không không nghe lời dặn của gia đình, nhà trường, để bị lừa. Mà những thủ đoạn lừa khá đơn giản, tương đối giống nhau: giả danh công an, báo liên quan vụ án nào đó, phải cách ly gia đình, đi thuê nhà trọ, khách sạn để "làm việc" với cơ quan điều tra. Đa phần các cuộc "làm việc" là phải chuyển tiền cho chúng. Tiền ở đâu ư? rất đơn giản: ở bố mẹ. Bố mẹ lấy ở đâu ư? chuyện ấy của bố mẹ, vay mượn có, cầm cố có. Mà không ít, tiền tỷ.
Mới nhất là mấy vụ đều liên quan tới sinh viên.
Ở tháng 9, học viện hàng không, chỉ trong 3 ngày đã có 2 vụ sinh viên bị lừa và được tìm thấy ở... Tây Ninh, tỉnh giáp biên giới Campuchia. Không loại trừ 2 bạn này sau khi bị lột hết tiền sẽ còn được dụ hẳn sang Campuchia kiếm... việc nhẹ lương cao dưới sự chỉ huy của... dùi cui điện nếu không được kịp thời giải cứu.
Hôm kia, ngay ở Gia Lai, đại học Quy Nhơn, một sinh viên bị lừa tới 1,3 tỷ. Sau khi chuyển thành công số tiền khủng kia thì cậu tỉnh ngộ, và tiền thì đã hun hút vào... lỗ đen.
Thì cũng vẫn cũ như... trái đất. Đang yên đang lành, có điện thoại. Đầu dây bên kia là "trung úy Nam" thông báo bạn này bán thông tin cho người khác để tạo tài khoản ảo, rửa tiền...
Chưa tin phải không? Đây, camera trực tiếp đây, công an đang làm việc nhé, có đủ thành phần, nghe loáng thoáng lại còn nhắc tới tên mình, tên vụ án nhé, hình như có lệnh bắt nữa... cứ thế rồi thun thút theo.
Thông báo không có tiền. Đơn giản, chúng gửi cho một cái thông báo về việc cử người đi du học, đấy, báo cho cha mẹ kiếm tiền thật nhanh không thì mất cơ hội, du học về khối tiền, sẽ trả lại.
Thế là khoảng 1,3 tỷ được chuyển vào tài khoản của sinh viên này, và anh này chuyển tiếp. Khi tiền chuyển trót lọt thì anh này... tỉnh.
Rất nhiều trường hợp như thế đã xảy ra, tất nhiên mỗi vụ có thể có khác nhau một vài tình tiết. Ví như có anh chàng kia, cũng sinh viên, khi công an cùng gia đình tới phòng trọ anh chàng thuê để... bí mật làm việc với cơ quan chức năng, bật cửa thì anh đang một mình gào khóc trước... camera: "ôi cha ơi, ôi mẹ ơi, con đau quá, chuyển tiền ngay cứu con...".
Có người, tới tận khi được vào giải cứu vẫn... không tin công an thật, nhất nhất làm theo công an online kia.
Phải nói một điều, bọn chúng lên kịch bản rất giỏi, thao túng tâm lý rất tài. Nhưng cũng phải nhận ra một điều là, những người bị lừa cũng non nớt quá. Đã đành, ngay tôi cũng nhiều lần nói, chả biết lúc nào tới lượt mình. Và cũng nhiều khi ngơ ngác: Ơ thế chúng gọi mình để làm gì?
Mới nhất, một số điện thoại gọi, nói ở bưu điện Việt Nam, thông báo tôi có bưu kiện, sẽ chuyển tới ngay bây giờ, và tôi phải trả trước 7.000 đồng tiền ship. Cũ quá, tôi hạ giọng thì thầm: có bị roi điện dí không, có cần chú giúp gì không? Nhưng có những cuộc gọi khiến mình hoang mang thật, vì chả thấy chúng lừa gì? Đợi chúng lừa mà chúng không lừa thì thật sự rất hoang mang.
Là hôm ấy, cách đây khoảng một tuần, điện thoại reo, tôi mở máy, bên kia thông báo ở đăng kiểm, thông báo đúng số xe của tôi, và thông báo đã đến kỳ kiểm định (cái này thì sai vì xe tôi mới kiểm định), đề nghị tôi sáng mai mang xe tới để làm thủ tục kiểm định. Tôi ừ à để xem cuộc lừa tiếp diễn thế nào? Nhưng không, chỉ thế, tắt máy và mấy hôm sau không thấy gọi lại.
Hôm khác thì điều chỉnh VNeID, cũng thế, mời tôi lên để điều chỉnh gì đấy, tôi dạ rất ngoan, và hứa đúng giờ mai sẽ lên. Rồi tắt máy, và cũng không thấy gọi lại để lừa đảo gì?
Và thế rồi cứ thắc thỏm, kiểu như mày lừa gì tao thì lừa đi, để tao đối phó, chứ cứ như này, tao hồi hộp vỡ tim mà chết.
Nhưng với tất cả những người bị lừa mới đây, đa phần là sinh viên, thì đúng là vừa thương vừa giận các cháu, dẫu vẫn tâm niệm, chưa biết lúc nào tới lượt mình, nhưng cái cách mà các cháu bị lừa đơn giản quá mà các cháu vẫn bị, dẫu công an, nhà trường thường xuyên nhắc nhở. Ngay trong điện thoại lâu lâu chúng ta vẫn nhận được tin nhắn của công an cảnh báo về lừa đảo.
Lại thế này nữa. Lâu nay ta cứ tưởng bọn "khởi nghiệp việc nhẹ lương cao" ở nước ngoài là bị lừa. Nhưng té ra không hẳn thế. Hôm kia, công an mới khởi tố một người qua Campuchia làm lừa đảo online, giải cứu nhiều lần vẫn xuất cảnh trái phép đi làm tiếp.
Cũng lạ, ở bên đó bị chích điện, chịu không nổi, trốn về, bị phạt, mấy bữa lại trốn sang... cứ như đèn cù. Giờ thì... ngồi im đếm kiến. Mà lại quê xã Phúc Thịnh, Tp.Hà Nội chứ có phải vùng quê nghèo lạc hậu nào đâu?
Thế tức là, có vẻ như, ở bên ấy vẫn... sống được. Và sống tốt hơn ở nhà nên mới trốn đi trốn lại như thế, được giải cứu về lại đi. Người này là Đinh Văn Đăng, 41 tuổi, chứ không phải là thanh niên mới lớn.
Mà gần đây, thông tin Campuchia liên tục truy quét các trung tâm lừa đảo ở biên giới, mấy quốc gia lân cận cũng thế, khiến chúng ta tưởng tình hình lừa đảo sẽ bớt đi. Rồi tin Trung Quốc tử hình tới 16 người điều hành băng đảng lừa đảo ở Myanmar có vẻ như cũng không làm các vụ việc lừa đảo ở Việt Nam dừng lại.
Thôi thì, bên cạnh việc nhà nước, chính quyền ra tay truy quét, từng người chúng ta phải cố gắng là người sống thông minh giữa thời đại số, thời đại online. Thì nó cũng như đời thật, có điều ở đời thật, chúng ta còn có thể nhìn thấy mặt bọn lừa đảo để... xem tướng, để quyết định xem có nên tình nguyện... bị lừa không, và có bị lừa chắc cũng ít, còn online, chả nhìn rõ mặt ai với ai, nhưng tiền thì cứ như chui vào lỗ đen.
À, kể ra có khi thấy mặt nhưng vẫn bị, như vụ hôm qua công an Hà Nội thông báo về việc điều tra những nghi vấn về anh Shark Bình sau khi có đơn tố cáo gửi tới. Một tờ báo cho biết, tối muộn ngày 6/10, công an xuất hiện ở tòa nhà có trụ sở công ty của Shark Bình. "Đến hơn 3h hôm nay (7/10), lực lượng chức năng rời khỏi tòa nhà cùng một số người, trong đó có một nam giới mặc áo tối màu, đội mũ được đưa đi", tờ báo tường thuật.
*Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả.
