Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang lấy ý kiến các cơ quan về dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về BHXH tự nguyện, trước khi tổng hợp trình Chính phủ. Nghị định có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 cùng thời điểm luật sửa đổi có hiệu lực.
Theo đó, dự thảo Nghị định quy định chi tiết các nội dung quan trọng về BHXH tự nguyện như vấn đề đăng ký tham gia và cấp sổ BHXH; mức đóng, phương thức đóng và thời hạn đóng; chế độ BHXH một lần; điều chỉnh thu nhập đã đóng BHXH.
Ngoài ra, dự thảo Nghị định cũng đề cập các quy định liên quan đến chế độ hưu trí, tử tuất đối với người có cả thời gian đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện. Điều 4 của dự thảo quy định về việc hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện.
Cụ thể, về mức hỗ trợ và đối tượng hỗ trợ, dự thảo đề xuất hai phương án Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ % trên mức đóng BHXH hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn (hiện hành 1,5 triệu đồng).
Phương án 1: mức hỗ trợ nâng lần lượt lên bằng 50% chuẩn nghèo nông thôn với người thuộc hộ nghèo; 40% với hộ cận nghèo; 30% với người thuộc dân tộc thiểu số và 20% với những người khác. So với quy định hiện hành, mức hỗ trợ như đề xuất tăng 10-20% tùy từng nhóm.
Phương án 2: tiền hỗ trợ bằng 30% với người tham gia thuộc hộ nghèo; 25% với người diện cận nghèo; 20% với người dân tộc thiểu số và 10% với các nhóm khác. Phương án này cơ bản giữ nguyên ba nhóm được hỗ trợ như hiện hành, bổ sung người dân tộc thiểu số vào diện hưởng 20%.
Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện thuộc nhiều đối tượng được hỗ trợ ở nhiều mức khác nhau thì được hỗ trợ theo mức hỗ trợ cao nhất.
Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ, Chính phủ sẽ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện cho phù hợp.
Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người nhưng không quá 10 năm (120 tháng).
Người tham gia BHXH tự nguyện có thể lựa chọn phương thức đóng hàng tháng; 3 tháng; 6 tháng; 12 tháng một lần; đóng một lần cho nhiều năm về sau với số tiền thấp hơn tiền đóng theo mức quy định; đóng một lần cho số năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu với mức cao hơn theo quy định.
Trường hợp chọn đóng một lần cho nhiều năm về sau, người lao động đóng không quá 5 năm một lần. Khoản tiền này được tính bằng tổng mức đóng của các tháng trước đó, chiết khấu theo lãi suất đầu tư của Quỹ Bảo hiểm xã hội bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố của năm trước liền kề.
Trường hợp người đã đạt tuổi nghỉ hưu theo quy định, nam 62 tuổi vào năm 2028, nữ 60 tuổi vào năm 2035 nhưng chưa đủ 15 năm tham gia thì được đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương hưu, song không quá 5 năm (60 tháng).
.png)
Dự thảo Nghị định cũng nêu rõ, người tham gia BHXH tự nguyện thuộc đối tượng được hỗ trợ nộp số tiền đóng BHXH phần thuộc trách nhiệm của mình cho cơ quan BHXH hoặc tổ chức dịch vụ thu BHXH tự nguyện do cơ quan BHXH ủy quyền.
Theo định kỳ 3, 6 hoặc 12 tháng, cơ quan BHXH tổng hợp số đối tượng được hỗ trợ, số tiền thu và số tiền ngân sách Nhà nước hỗ trợ theo mẫu do BHXH Việt Nam ban hành sau khi có ý kiến thống nhất của Bộ Tài chính, gửi cơ quan tài chính để chuyển kinh phí vào Quỹ BHXH.
Căn cứ quy định về phân cấp quản lý ngân sách của địa phương và bảng tổng hợp đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ do cơ quan BHXH chuyển đến, cơ quan tài chính có trách nhiệm chuyển kinh phí vào Quỹ BHXH mỗi quý một lần, chậm nhất đến ngày 31/12 hàng năm phải thực hiện xong việc chuyển kinh phí hỗ trợ vào Quỹ BHXH của năm đó.
Kinh phí hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện do ngân sách địa phương đảm bảo theo phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành; ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương ngân sách khó khăn.
Sau 16 năm thực thi chính sách, BHXH tự nguyện đạt 2 triệu người đóng vào tháng 10/2024, chiếm khoảng 3,8% lực lượng lao động trong độ tuổi. Hiện họ có hai chế độ hưu trí và tử tuất, từ tháng 7/2025 bổ sung trợ cấp thai sản 2 triệu đồng khi luật sửa đổi có hiệu lực.
