Luật Thuế TNDN 2008 và những thách thức mới
Trao đổi với báo chí, Luật sư Hà Huy Phong, Giám đốc điều hành Công ty Luật TNHH Inteco cho hay: Luật Thuế TNDN năm 2008 đã trải qua nhiều lần sửa đổi và vẫn giữ vai trò quan trọng trong quản lý nguồn thu ngân sách nhà nước, đồng thời thúc đẩy đầu tư và kinh doanh. Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam đã có những thay đổi đáng kể.
Trước hết, luật đã mang lại nhiều tác động tích cực trong suốt 16 năm qua. Nhờ các chính sách thuế linh hoạt và ưu đãi, Việt Nam đã thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Hơn nữa, luật cũng tạo điều kiện để các doanh nghiệp (DN) trong nước phát triển, từ đó góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất khu vực.
Tuy nhiên, với sự thay đổi không ngừng của nền kinh tế và công nghệ, những thách thức mới đã xuất hiện. Cụ thể, mô hình kinh doanh hiện đại như kinh tế số, thương mại điện tử vẫn chưa được luật hiện hành điều chỉnh đầy đủ, gây ra nhiều khó khăn trong việc quản lý thuế. Đồng thời, sự chuyển đổi số toàn cầu và các dòng thu nhập xuyên biên giới ngày càng phức tạp đặt ra yêu cầu phải có cơ chế quản lý thuế chặt chẽ hơn.
Không chỉ vậy, Việt Nam cũng đang chịu áp lực hội nhập quốc tế. Các cam kết toàn cầu, chẳng hạn như thuế tối thiểu toàn cầu hoặc các cơ chế bảo vệ môi trường, đòi hỏi hệ thống thuế của Việt Nam cần phải điều chỉnh để đảm bảo sự công bằng và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Nếu không nhanh chóng thích ứng, DN Việt Nam có thể mất đi lợi thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
Sửa đổi luật bảo đảm hợp lý, chặt chẽ nâng cao hiệu quả quản lý thuế
Để việc sửa đổi đạt hiệu quả, cần chú trọng đến một số nguyên tắc cơ bản. Trước tiên, phải bảo đảm cân bằng giữa mục tiêu tăng thu ngân sách và hỗ trợ DN phát triển. Điều này có nghĩa là cần áp dụng mức thuế suất hợp lý nhằm giảm gánh nặng cho các DN nhỏ, DN đổi mới sáng tạo và các ngành công nghiệp xanh. Đồng thời, cần cân nhắc áp dụng thuế cao hơn đối với các lĩnh vực gây hại đến môi trường như khai thác tài nguyên.
Bên cạnh đó, luật cần phải linh hoạt hơn để phù hợp với thực tiễn kinh doanh hiện đại. Việc điều chỉnh để phù hợp với kinh tế số và các giao dịch điện tử quốc tế là rất cần thiết. Đồng thời, ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) sẽ giúp tăng cường hiệu quả quản lý và tính minh bạch của hệ thống thuế.
Ngoài ra, việc đảm bảo tính đồng bộ với các luật khác và các cam kết quốc tế cũng rất quan trọng. Cần thống nhất quy định về ưu đãi thuế với các luật liên quan, chẳng hạn như Luật Đầu tư, để đảm bảo tính nhất quán trong hệ thống pháp luật. Hơn nữa, luật cũng cần điều chỉnh để phù hợp với các hiệp định quốc tế, đặc biệt là những quy định về cơ sở thường trú không có hiện diện vật lý.
Để nâng cao hiệu quả quản lý thuế, trước hết cần tăng cường khung pháp lý đồng bộ. Việc phối hợp chặt chẽ giữa Luật Thuế TNDN với các luật liên quan, như Luật Quản lý thuế và Luật An ninh mạng, sẽ giúp xây dựng một hệ thống quản lý thuế hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn.
Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ cao là điều không thể thiếu. Các công nghệ như blockchain có thể được sử dụng để kiểm soát giao dịch tài chính, trong khi trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp phát hiện các hành vi trốn thuế. Bên cạnh đó, việc tăng cường hợp tác với các tổ chức tín dụng và sàn thương mại điện tử cũng sẽ mở rộng phạm vi quản lý, từ đó đảm bảo nguồn thu thuế công bằng và minh bạch hơn.
Đồng thời, cần đặc biệt ưu tiên hỗ trợ các DN chịu ảnh hưởng lớn từ những biến động kinh tế gần đây. Các DN nhỏ và khởi nghiệp nên được hưởng mức thuế suất ưu đãi thấp hơn, trong khi các DN bị ảnh hưởng bởi đại dịch hoặc suy thoái kinh tế toàn cầu cần được miễn, giảm thuế để vượt qua khó khăn.
Sửa đổi Luật Thuế TNDN không chỉ là nhiệm vụ cấp bách để giải quyết những vấn đề hiện hữu mà còn là cơ hội để xây dựng một hệ thống thuế hiện đại, công bằng và đồng bộ. Những cải cách này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của các DN trong nước. Qua đó, hệ thống thuế Việt Nam sẽ đáp ứng được yêu cầu của thời đại mới, hướng tới sự minh bạch, công bằng và hiệu quả hơn trong tương lai.
Trước đó, Quốc hội đã nghe báo cáo của Chính phủ và cơ quan thẩm tra về dự án Luật Thuế TNDN (sửa đổi). Báo cáo nhấn mạnh rằng việc sửa đổi luật là cần thiết nhằm đáp ứng các yêu cầu thực tiễn, phù hợp với tình hình phát triển mới của nền kinh tế và yêu cầu hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, dự thảo lần này vẫn chưa giải quyết triệt để các vấn đề cốt lõi để có thể thu hút đầu tư một cách hiệu quả trong bối cảnh mới.
Liên quan đến người nộp thuế là các tổ chức nước ngoài có hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, dự thảo luật đã bổ sung các quy định mới tại Điều 2.
Cụ thể, các doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh thương mại điện tử hoặc trên nền tảng số sẽ phải nộp thuế đối với phần thu nhập phát sinh tại Việt Nam. Đồng thời, dự thảo cũng bổ sung khái niệm về cơ sở thường trú "ảo" (không có hiện diện vật lý) để quản lý các tổ chức này.
Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh đã nêu rõ một số nội dung cần được làm sáng tỏ.
Thứ nhất, cần đánh giá khả năng thực tế trong việc thu thuế TNDN đối với các doanh nghiệp nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam nhưng vẫn cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ thông qua giao dịch trên nền tảng thương mại điện tử.
Thứ hai, cần xem xét tính phù hợp về quyền đánh thuế của Việt Nam khi các doanh nghiệp này hình thành cơ sở thường trú tại Việt Nam, so sánh với các quy định trong các Hiệp định thuế đã ký kết.
Thứ ba, cần làm rõ cách áp dụng luật trong trường hợp có sự khác biệt giữa quy định của dự thảo với các Hiệp định thuế, đặc biệt liên quan đến cơ sở thường trú "ảo".
Những nội dung này cho thấy việc sửa đổi Luật Thuế TNDN không chỉ cần đảm bảo tính chặt chẽ mà còn phải phù hợp với bối cảnh hội nhập quốc tế, đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tế của nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ...
Theo Báo Chính phủ
