Ngày 18/7, bị can Trần Bắc Hà, cựu chủ tịch Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) tử vong. Nguồn tin xác nhận ông Bắc Hà được đưa vào Viện 105 sáng qua và được xác định "tử vong ngoại viện" (mất trước khi đưa vào bệnh viện). Ông Bắc Hà nhiều năm nay có trọng bệnh về gan và từng chữa trị ở nước ngoài.
Trước khi tử vong, cựu Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam BIDV Trần Bắc Hà cùng một số bị can khác bị giam giữ để để điều tra về những sai phạm trong hoạt động ngân hàng tại BIDV.
Điều này, Dư luận đặt ra câu hỏi, việc Cựu Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) Trần Bắc Hà qua đời, có ảnh hưởng đến quá trình điều tra, truy tố xét xử vụ án “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng” xảy ra tại Ngân hàng BIDV hay không?
Trao đổi với PV, luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho biết, đối với trường hợp của Trần Bắc Hà do bị can đã chết trong quá trình điều tra mà căn cứ này không liên quan đến tất cả các bị can còn lại thì chỉ đình chỉ riêng đối với bị can Trần Bắc Hà.
Luật sư Diệp Năng Bình phân tích, mục đích của việc áp dụng trách nhiệm hình sự và hình phạt đối với người phạm tội là nhằm giáo dục họ ý thức tuân theo pháp luật và các quy tắc của cuộc sống, ngăn ngừa họ phạm tội mới. Mục đích đó chỉ có thể đạt được nếu áp dụng đối với người còn sống.
Do vậy, trong quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố mà xác định được người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác.
Trong giai đoạn điều tra, việc đình chỉ điều tra được quy định tại Điều 230, Bộ luật tố tụng hình sự 2015 khi có một trong các căn cứ quy định tại khoản 2, Điều 155; Điều 157 của Bộ luật này, hoặc có căn cứ quy định tại Điều 16, Điều 29 hoặc khoản 2, Điều 91 của Bộ luật hình sự 2015; Đã hết thời hạn điều tra vụ án mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm.
Quyết định đình chỉ điều tra ghi rõ thời gian, địa điểm ra quyết định, lý do và căn cứ đình chỉ điều tra, việc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế, trả lại tài liệu, đồ vật đã tạm giữ (nếu có), việc xử lý vật chứng và những vấn đề khác có liên quan.
Trường hợp vụ án có nhiều bị can mà căn cứ để đình chỉ điều tra không liên quan đến tất cả bị can thì có thể đình chỉ điều tra đối với từng bị can.
“Đối với trường hợp của ông Trần Bắc Hà, do bị can đã tử vong trong quá trình điều tra mà căn cứ này không liên quan đến các bị can còn lại thì chỉ đình chỉ riêng đối với bị can Trần Bắc Hà”, luật sư Bình nói.
Luật sư Nguyễn Anh Thơm, trưởng VPLS Nguyễn Anh, Đoàn LSTP Hà Nội cho rằng, ông Trần Bắc Hà đang là bị can bị Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) khởi tố về tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng theo quy định tại điều 206 Bộ luật hình sự năm 2015. Đây là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng với khung hình phạt từ 12 năm đến 20 năm tù giam nên Cơ quan điều tra đã bắt tạm giam bị can để điều tra xử lý theo quy định của pháp luật.
Luật sư Nguyễn Anh Thơm nhận định, đây là vụ án đồng phạm. Do đó, việc đình chỉ điều tra đối với bị can Trần Bắc Hà sẽ không làm ảnh hưởng đến các bị can khác trong vụ án.
“Qua quá trình tạm giam bị can hơn 7 tháng qua, Cơ quan CSĐT về cơ bản đã thu thập đầy đủ các chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của bị can Trần Bắc Hà, cũng như các đồng phạm khác.
Lời khai nhận của bị can trong các vụ án kinh tế không phải là chứng cứ quyết định hành vi phạm tội. Chứng cứ buộc tội các Bị can được sử dụng là các chứng cứ vật chất như các giấy tờ, tài liệu có sự ký nhận, các thiệt hại xảy ra trên thực tế đã được xác định,…
Thực tế, nhiều vụ án liên quan đến tội phạm kinh tế, dù cho bị can không thừa nhận hành vi phạm tội nhưng quá trình điều tra đã có đủ căn cứ chứng minh bị can đã ban hành và ký nhận các giấy tờ tài liệu và được giám định đó chính là chữa ký của bị can nên bị can phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình đã gây ra tương ứng với quy định của pháp luật”, Luật sư Thơm cho biết.
Đối với vần đề thu hồi tài sản do phạm tội mà người phạm tội đã chết, luật sư Thơm cho rằng, theo quy định của pháp luật, bị can vẫn phải liên đới bồi thường trách nhiệm dân sự nếu gây thiệt hại đến tài sản của cá nhân, tổ chức hoặc Nhà nước.
Để bảo đảm hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, Cơ quan điều tra có thể áp dụng biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản của Bị can Trần Bắc Hà theo Điều 128, 129 BLTTHS. Do đó, khi bị can chết vì việc thu hồi tài sản sẽ được Cơ quan thi hành án căn cứ vào Bản án, quyết định củaTòa án khi xét xử các Bị cáo đồng phạm khác đã có hiệu lực pháp luật.
