Những ngày gần đây, vụ việc những chiếc xe sang được nhập khẩu theo diện quà biếu tặng nhưng lại được các cửa hàng ô tô bán công khai đã khiến dư luận quan tâm. Theo đó, vấn đề được đặt ra là Việt Nam quy định như thế nào về việc nhập khẩu ô tô theo dạng quà biếu tặng?
“Lách” quy định để đưa “siêu xe” về Việt Nam
Nhìn nhận về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa đến từ văn phòng Luật sư X thuộc đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội cho biết, hiện nay chưa có văn bản nào giải thích cụ thể về xe biếu tặng là gì, song hiểu 1 cách đơn giản, xe biếu tặng là chiếc xe thay vì được mua, bán thương mại sẽ được nhập khẩu dưới dạng hình thức biếu tặng (là quà cho người thân hoặc đối tác) để được giảm nhiều loại phí và thuế khác. Quy định tại Thông tư 143/2015/TT-BTC cho phép mỗi tổ chức, cá nhân chỉ được nhập 01 xe ô tô và xe gắn máy thông qua hình thức biếu tặng trong 1 năm. Vì vậy, nhập khẩu xe biếu tặng có hai tính chất chính: Thứ nhất, không nhằm mục đích thương mại sau khi nhập khẩu vào Việt Nam. Thứ hai, bị giới hạn về số lượng khi chỉ được nhập khẩu 1 chiếc xe ô tô và 1 chiếc xe gắn máy theo hình thức này.
“Các chiêu trò như lập công ty ma, sử dụng các giấy tờ của những người lớn tuổi, các địa chỉ khác nhau hoặc cùng một địa chỉ có nhiều doanh nghiệp nhập xe về, lợi dụng việc đăng ký doanh nghiệp thông thoáng nên việc “lách luật” để nhập xe hiện nay phát triển nhiều”, Luật sư Nghĩa nói.
Lý giải về việc nhu cầu chơi xe sang của người dân tại Việt Nam là rất lớn nhưng khó để nhập khẩu qua đường chính ngạch, Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng: “Có một thực tế rằng, một số xe hiện nay không thể nhập khẩu thông qua đường chính ngạch được vì theo Nghị định 116/2017/NĐ-CP về điều kiện thành lập công ty kinh doanh nhập khẩu ô tô. Doanh nghiệp thành lập theo quy định của pháp luật được cấp Giấy phép kinh doanh nhập khẩu ô tô phải đáp ứng các điều kiện sau: Có cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô thuộc sở hữu của doanh nghiệp, hoặc do doanh nghiệp ký hợp đồng thuê, hoặc thuộc hệ thống đại lý ủy quyền của doanh nghiệp đáp ứng quy định tại Nghị định này. Có văn bản xác nhận hoặc tài liệu chứng minh doanh nghiệp được quyền thay mặt doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô nước ngoài thực hiện lệnh triệu hồi ô tô nhập khẩu tại Việt Nam. Theo đó, đối với những xe bản giới hạn rất khó đảm bảo những điều kiện bảo hành, bảo dưỡng để nhập khẩu nên cần thông qua biếu tặng vì chính sách không cho phép không quy định cụ thể. Nên những tay chơi ở Việt Nam thường nhập khẩu xe thông qua đường biếu tặng hoặc biển NG”.
Theo một chủ showroom ô tô chuyên kinh doanh, ký gửi xe ô tô cũ tại đường Nguyễn Văn Huyên, TP.Hà Nội, các quy định như trên khiến xe sang, nhất là các phiên bản đặc biệt muốn về Việt Nam chỉ có một con đường duy nhất là chuyển sang hình thức quà cho, quà biếu cá nhân. Các nhà phân phối chính hãng cũng rất khó khăn trong việc muốn nhập xe sang phải có số lượng đơn hàng đủ lớn, kèm theo các quy định đặt cọc và giao hàng chi tiết theo từng quý, tóm lại quy trình như một nhà bán buôn giao kèo với nhà sản xuất. Trong khi những chiếc xe giá trên chục tỷ đồng chỉ nhắm đến vài vị khách hàng nhiều tiền, khách hàng ít mà phải nhập số lượng lớn thì rủi ro rất cao. Vì vậy, đây cũng chính là lý do khiến xe sang tìm cách “lách luật” để về nước.
Cần bổ sung thêm các quy định về việc nhập khẩu xe sang
Gần đây, báo chí phản ánh về việc hàng loạt doanh nghiệp nhập khẩu xe theo diện quà biếu tặng đều biến mất ngay sau khi nhập khẩu xe về. Điều bất thường nhất là có những cụ già 60 - 70 tuổi hay thanh niên hộ nghèo cũng được biếu tặng siêu xe.
Liên quan đến vấn đề này, Văn phòng Chính phủ cũng đã có Công văn 3209/VPCP-KTTH truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái về việc xử lý thông tin nêu trên. Theo đó, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái giao Bộ Công an, Bộ Tài chính theo chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương, kiểm tra, xác minh thông tin. Trường hợp phát hiện vi phạm xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Quy định chặt chẽ là như vậy, tuy nhiên hiện nay việc lợi dụng việc nhập khẩu xe ô tô dưới hình thức biếu, tặng sau đó thực hiện mua bán, kinh doanh đang diễn ra rất nhiều. Lý do cho nhận xe thể hiện trong hồ sơ thủ tục nhập khẩu cũng khá chung chung và rất khó kiểm chứng. Cụ thể như các doanh nghiệp nước ngoài tặng xe thường nêu là do mối quan hệ kinh doanh, làm ăn qua một thời gian tốt đẹp nên muốn biếu tặng doanh nghiệp trong nước để tiếp tục nâng cao, mở rộng mối quan hệ gắn kết bền chặt hơn nữa; hoặc do phía doanh nghiệp tại Việt Nam đã hỗ trợ trong việc tiếp cận thị trường, tư vấn, giúp đỡ tìm hiểu chính sách, pháp luật, đầu tư kinh doanh tại Việt Nam… Tất cả những lý do này đều rất chung chung, khó kiểm chứng trong khi trị giá món quà biếu tặng lại rất lớn. Các đối tượng chủ yếu tạo ra các doanh nghiệp ảo hay nhờ những cá nhân khác đứng tên để nhận xe biếu tặng, sau khi hoàn tất thủ tục thì đưa xe vào kinh doanh. Cụ thể, theo quy định của pháp luật thuế hiện hành, do không thuộc các trường hợp được miễn thuế, xe ô tô nhập khẩu dưới hình thức biếu tặng vẫn phải chịu các mức thuế thông thường áp dụng với xe ô tô nhập khẩu, đó là: Thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng.
Vì vậy, để tránh những việc “lách luật” đang diễn ra trong thời gian qua, Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng, Nhà nước là những nhà làm luật cần bổ sung chính sách, quy định về việc nhập khẩu các loại xe đặc biệt đối với những loại xe “sang”, những xe bản giới hạn để bản thân những người muốn nhập khẩu xe thật cũng dễ dàng thực hiện theo pháp luật, vừa để những kẻ muốn “lách luật” cũng khó thực hiện hành vi này. Đồng thời, nếu có sự thay đổi luật, quy định kịp thời với xu thế hiện nay thì vừa tăng thêm được khoản thuế nhập khẩu, vừa giúp cho nhiều người, nhiều doanh nghiệp có thu nhập, góp phần làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp và phát triển hơn.
