Bộ GTVT có báo cáo việc đang quản lý 73 trong tổng số 88 trạm BOT trên cả nước. Trong đó, có 56 trạm đặt trong phạm vi dự án và đảm bảo khoảng cách giữa các trạm phù hợp với quy định, 17 trạm bất cập về vị trí đặt trạm.
Những trạm BOT gây bức xúc nhất trong thời gian vừa qua là trạm BOT Bắc Thăng Long - Nội Bài để thu phí hoàn vốn cho dự án tuyến tránh TP.Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
Trạm phí này được lập từ năm 2009, thu phí tất cả các xe dù không đi vào tuyến tránh Vĩnh Yên. Từ năm 2013 đến nay, bộ GTVT, UBND TP.Hà Nội đã nhiều lần kiến nghị di dời trạm thu phí trên nhưng đến nay trạm này vẫn “trơ gan cùng tuế nguyệt”.
Tương tự là cao tốc La Sơn - Túy Loan, đây là dự án BOT song lại thu giá hoàn vốn bằng trạm BT. Lãnh đạo bộ GTVT thừa nhận sự không hợp lý và đang phối hợp với nhà đầu tư tính toán lại hiệu quả tài chính, trên cơ sở đó sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo hướng không lập trạm La Sơn - Túy Loan, Nhà nước bố trí nguồn vốn để hỗ trợ nếu cần.
Ngoài ra, trạm BOT Tào Xuyên, thu phí hoàn vốn cho tuyến tránh Thanh Hoá, dự án này đã đặt sai vị trí nhiều năm tại cửa ngõ TP.Thanh Hoá. Ban đầu trạm thu phí hoàn vốn là 27 năm 8 tháng và tạo thu phí lợi nhuận 3 năm.
Tuy nhiên, chỉ sau 7 năm 2 tháng, trạm này đã thu lãi khủng, đủ sức hoàn vốn cho dự án. Vì thế, vào tháng 8/2017, bộ GTVT đã kiên quyết xoá bỏ dự án này.
Báo cáo của bộ GTVT cho biết, hiện còn trạm BOT Nam Hải Vân đang thu phí hoàn vốn cho dự án hầm Đèo Cả (gồm hầm Đèo Cả, hầm Cổ Mã, hầm Cù Mông và hầm Hải Vân) và trạm thu phí BOT Bắc Hải Vân (đang thu phí Dự án hầm Phú Gia - Phước Tượng). Hai trạm BOT có cự ly đặt trạm quá gần khoảng 10km, đang gây bức xúc dư luận. Vì thế, bộ GTVT quyết định gộp 2 trạm phí này thu chung để hoàn vốn cho 2 dự án.
Cùng với đó, vẫn còn không ít trạm thu phí BOT gây bức xúc dư luận chưa thể di dời như: Trạm BOT Cai Lậy (tỉnh Tiền Giang), đây là điểm “nóng” nhất trong số các trạm BOT vấp phải sự phản ứng của người dân.
Để giải quyết bất cập tại trạm này, bộ GTVT đã có 5 phương án trình Chính phủ, tuy nhiên, trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp, việc ưu tiên phương án giữ nguyên vị trí trạm, thực hiện giảm giá chung cho tất cả các phương tiện.
Như vậy, có thể nhận thấy, điểm nghẽn nhất tại các BOT là không thể di dời, vì Nhà nước không đủ ngân sách đề bù cho các nhà đầu tư. Vấn đề vướng mắc chính hiện nay tại các BOT đó là nếu không thu trên tuyến cũ và tuyến mới thì sẽ không đảm bảo hoàn vốn.
Cụ thể, dự án BOT cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới, BOT QL6, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng. Đáng bàn nhất là cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới, nhà đầu tư đã kiến nghị trả lại dự án cho bộ GTVT.
Hiện nay, bộ GTVT đang thí điểm cho phép nhà đầu tư thu phí trên tuyến cao tốc trong 3 tháng. Sau đó, bộ sẽ tính toán các phương án, thống nhất với UBND tỉnh Thái Nguyên để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Đối với các dự án như BOT QL6, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng thì bộ GTVT tính toán, nếu dỡ bỏ trạm thu phí trên các tuyến QL, Nhà nước sẽ phải bố trí ngân sách để bù phần thiếu hụt lên đến khoảng 21.000 tỷ đồng (riêng QL5 từ Hà Nội đi Hải Phòng mất khoảng 16.000 tỷ đồng). Đây là phương án khó khả thi trong điều kiện ngân sách Nhà nước còn khó khăn.
Qua đó, trong tổng số 17 trạm BOT có bất cập về vị trí, bộ GTVT đã xóa bỏ 1 trạm, tới đây sẽ bỏ tiếp 1 trạm nữa là BOT La Sơn - Túy Loan và gộp 2 trạm BOT Nam Hải Vân với Bắc Hải Vân, sẽ còn lại 14 trạm BOT chưa thể xử lý.
Thế Anh
