Chuyện tăng giá bán lẻ điện thêm 8,36% tiếp tục làm nóng phiên thảo luận ở tổ về kinh tế xã hội của Quốc hội sáng 22/5.
Hôm qua 21/5, Chính phủ đã có báo cáo gửi Quốc hội giải trình cặn kẽ về quyết định tăng giá điện, thời điểm tăng cũng như kết quả kiểm tra của Bộ Công Thương về tăng giá. Tuy nhiên, giải trình này chưa thuyết phục các đại biểu Quốc hội.
Ông Nguyễn Hữu Cầu - Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An cho rằng Chính phủ đã có giải trình về cơ chế tính nhưng vẫn cần làm rõ hơn để người dân yên tâm. "Cử tri không biết cách tính giá nhưng biết tăng giá sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống và so sánh với giá cả khác thì việc tăng của mặt hàng này chưa phù hợp", ông Cầu nói và đề nghị Kiểm toán Nhà nước vào cuộc kiểm toán lại giá điện và giá xăng dầu xem có đúng như đề xuất của các cơ quan hay không.
"Nếu kiểm toán vào trả lời thì dù tăng hay giảm, người dân cũng thấy minh bạch. Người dân nói tăng giá dù có ảnh hưởng thu nhập, cuộc sống nhưng quan trọng nhất là lòng tin và sự minh bạch trong điều hành giá cả. Kiểm toán nên vào cuộc cho cử tri yên tâm", ông Nguyễn Hữu Cầu đề nghị.
Đồng tình, bà Lê Thu Hà – Ủy viên Thường trực Ủy ban Đối ngoại cho biết, qua tham khảo ý kiến của nhiều nhà kinh tế thì thực tế giá điện không phải tăng 8,36% như công bố. "Tôi đồng tình với đại biểu Nguyễn Hữu Cầu, có lẽ nên để Kiểm toán Nhà nước vào kiểm toán cách tính toán đầu vào giá điện cũng như kinh doanh điện", bà Hà nêu quan điểm.
Cũng theo đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) việc tăng giá điện, xăng là chuyện bình thường trong cơ chế thị trường. Tuy nhiên, chúng ta cần điều hành, áp dụng như thế nào để tránh bức xúc trong dư luận như thời gian qua.
Đại biểu Mai Sỹ Diến (Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Thanh Hóa) cho biết, báo cáo vừa qua khẳng định việc điều hành giá điện là đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên một điều hành mà có bức xúc trong cử tri, nhân dân thì nên xem xét lại. Hiện nay, Chính phủ đang giao thanh tra quá trình điều hành giá điện.
Theo ông Diến, ngoài việc thanh tra kịp thời, báo cáo công khai dư luận vấn đề đúng hay chưa đúng việc điều hành giá điện, đề nghị Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội có giám sát chuyên đề việc đầu tư, quản lý, xây dựng định mức giá bán, điều chỉnh giá điện, bởi đây là vấn đề liên quan đến đời sống của người dân.
Trong báo cáo của Bộ Công thương, cũng có quan điểm điều hành để hỗ trợ cho những người sử dụng ít, khuyến khích người sử dụng tiết kiệm điện. Tuy nhiên, đại biểu Diến cho rằng, đối với cơ chế thị trường, quan điểm này chưa phù hợp. Bởi đối với người nghèo, người sử dụng ít, Đảng, Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ tiền điện.
“Quan điểm của ngành điện trong việc sử dụng giá điện từ bậc 3 -4-5 để điều tiết hỗ trợ cho bậc 1-2 tức là ngành điện đã thò túi của người này để bỏ vào túi của người kia mà không được họ đồng tình. Vì vậy, việc làm này đã gây bức xúc cho người dân và cử tri vừa qua” đại biểu Diến nêu quan điểm và kiến nghị ngành điện phải xây dựng lại bậc thang bảng giá điện.
Có mặt tại phiên thảo luận, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, tới đây sẽ đề nghị Kiểm toán Nhà nước kiểm toán toàn bộ báo cáo tài chính EVN và điều hành giá điện năm 2019. "Sai ở đâu Chính phủ, các bộ ngành nhận khuyết điểm chỗ đó", ông nói.
Đại diện Chính phủ cũng chia sẻ thêm, xăng dầu và điện là mặt hàng bình ổn giá, có điều tiết của Nhà nước và cần từng bước mới tiến tới được thị trường toàn diện. "Chính phủ điều hành công khai minh bạch, đảm bảo hài hòa có thị trường nhưng có điều tiết của nhà nước", ông Huệ nói.
Đồng tình với giải trình về lý do tăng giá điện của Chính phủ, song ông Trần Hoàng Ngân (TP HCM) cho rằng cách chia biểu giá điện thành 6 bậc thang hiện nay chưa hợp lý. "Chưa hợp lý thì phải sửa", ông Ngân nói.
Dẫn báo cáo của Chính phủ, ông nêu, hiện Nhật Bản chỉ có 3 bậc thang giá điện, Thái Lan 7 bậc, Việt Nam 6 bậc nhưng cách chia và định mức mỗi bậc của Việt Nam chưa thật hợp lý với bối cảnh hiện nay. Nhu cầu sử dụng điện của người Việt Nam tăng lên do thu nhập tăng, nhu cầu và điều kiện sử dụng các thiết bị phục vụ sinh hoạt cũng cao hơn. "Do đó bậc thang tính giá điện phải thay đổi để mức tăng giá điện 8,36% không ảnh hưởng nhiều đến người dân", đại biểu TP HCM nói.
Từ đó, ông Ngân đề xuất gộp bậc 1 và bậc 2 thành một bậc từ 0-100 kWh, bậc 3 và bậc 4 thành một bậc từ 101-300 kWh.
