Chiêu thức tinh vi sửa bài thi trắc nghiệm
Trong kết luận điều tra bổ sung vụ án gian lận điểm thi THPT Quốc gia 2018 tại Sơn La, cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Sơn La xác định, từ ngày 29/6 đến 4/7/2018, các bị can đã câu kết mở cửa phòng xử lý bài thi trắc nghiệm ngoài giờ làm việc để tìm và sửa bài thi. Họ sau đó cùng nhau tẩy xóa phần trả lời sai để tô lại đáp án đúng cho 44 thí sinh theo "đặt hàng".
Ngày 29/6/2018, khi Tổ xử lý bài thi trắc nghiệm bắt đầu quét bài thi, bị can Nguyễn Thị Hồng Nga (chuyên viên phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng, sở GD&ĐT) đã tổng hợp lại tất cả các danh sách thí sinh cần sửa bài thi. Sau đó, bà Nga mang danh sách này đến phòng xử lý bài thi trắc nghiệm tại trường THCS Quyết Thắng (TP.Sơn La, tỉnh Sơn La) để tìm bài thi của các thí sinh này, đồng thời, chuẩn bị tẩy, bút chì, đáp án của bộ GD&ĐT để sửa điểm.
Tiếp đó, bà Nga đã bảo bị can Cầm Thị Bun Sọn (cựu Phó phòng Chính trị Tư tưởng) chọn các túi bài thi của điểm thi THPT Tô Hiệu (nơi có các thí sinh nhờ nâng điểm) để mở niêm phong quét bài thi. Bà Nga sau đó không niêm phong lại theo quy định. Bị can Trần Xuân Yến (cựu phó giám đốc sở GD&ĐT) biết việc làm của cấp dưới nhưng bỏ qua.
Sau giờ làm việc ngày 29/6, bị can Nga, Sọn và Đặng Hữu Thủy (cựu Phó Hiệu trưởng trường THPT Tô Hiệu) được bị can Đỗ Khắc Hưng (cựu cán bộ phòng An ninh chính trị nội bộ) cho vào phòng tìm bài thi trắc nghiệm. Rút được các bài thi cần nâng điểm, cả ba mang về nhà riêng của Thủy.
Tại nhà Thủy, ba người đối chiếu các phiếu trả lời trắc nghiệm của thí sinh với đáp án của bộ GD&ĐT, sau đó dùng tẩy, bút chì xóa đáp án sai và chọn đáp án đúng. Sáng hôm sau, Nga mang bài thi đã sửa đặt lại ở vị trí cũ. Nga và Thủy sau đó xóa toàn bộ ảnh các lô bài thi đã quét và tiến hành quét lại để lấy kết quả đối với các bài thi đã được sửa nâng điểm.
Chiều 30/6/2018, bà Nga tiếp tục nhờ ông Hưng cho vào phòng chứa bài thi để sửa bài. Tuy nhiên, hôm đó ông Hưng đi vắng nên chìa khóa được giao cho bị can Đinh Hải Sơn (nguyên Đội phó đội Giáo dục, phòng An ninh chính trị nội bộ).
Khoảng 20h, Sơn mở cửa sắt tầng một và đưa chìa khóa phòng cho Nga để cùng Thuỷ và bị can Lò Văn Huynh (cựu Phó phòng Khảo thí sở GD&ĐT) vào rút bài thi mang về sửa đáp án. Tại nhà Thủy, bốn bị can đã nâng điểm cho 31 thí sinh.
Ngày 2/7/2018, bà Nga phát hiện có 4 bài thi Lịch sử đã sửa điểm song chưa cao theo yêu cầu "đặt hàng" nên đề nghị Thủy và Sọn tìm lại những bài này. Bà Nga trực tiếp sửa đáp án rồi quét lại bảng ảnh.
Chiều 3/7/2018, Nga đồng ý sửa điểm cho một thí sinh ngay tại phòng làm việc của mình ở sở GD&ĐT theo đề nghị của Thủy. Sáng hôm sau, Nga mang hai bài thi đã sửa trở lại phòng xử lý bài thi trắc nghiệm đưa cho Thủy trả lại vị trí cũ rồi cùng với Thủy tiến hành quét lấy kết quả.
Mỗi lần mang bài thi đã sửa quay lại phòng chứa tài liệu, Nga và đồng phạm đều xóa kết quả ảnh quét bài thi trước đó rồi quét lại ảnh mới. Khi quét lại các bài thi đã sửa đáp án, Nga còn sửa lại giờ hệ thống trên máy tính để phù hợp với thời gian quét bài thi trước đó.
Đến nghĩa trang để tiêu hủy tài liệu gốc
Khi có thông tin bộ GD&ĐT sẽ lên kiểm tra, Trần Xuân Yến lo sợ việc sửa bài thi, nâng điểm cho các thí sinh bị lộ, mặc dù kết quả quét bài thi gốc của thí sinh đã xóa trên máy tính nhưng vẫn có thể khôi phục lại được.
Ngày 18/7/2018, Yến gọi Nga đến nhà Yến trao đổi và bảo Nga vào mạng tìm kiếm phần mềm để xóa toàn bộ thùng rác trong máy tính để không thể khôi phục lại ảnh bài thi gốc của thí sinh, nhưng Nga bảo sợ mất hết dữ liệu trong máy tính. Vì vậy, Yến bảo Nga sao lưu dữ liệu bài thi trong máy tính ra đĩa CD để đề phòng khi xóa bị mất hết dữ liệu thì sẽ sử dụng các đĩa này để đưa dữ liệu trở lại máy tính.
Nga đã sao lưu dữ liệu bài thi trong máy tính ra 16 đĩa CD rồi sử dụng phần mềm lấy trên mạng xóa toàn bộ thùng rác trong máy tính. Sáng 19/7/2018, Nga đến phòng làm việc của Yến đưa Yến 2 hộp đựng 16 đĩa CD chứa giữ liệu trên.
Sáng 20/7/2018, khi làm việc với Tổ công tác của bộ GD&ĐT, biết được tổ công tác đã phát hiện việc sao lưu dữ liệu trong máy tính tại thời điểm ngày 4/7/2018 (do Nga đặt lại thời gian của máy tính) nên sau khi làm việc xong, do lo sợ bị xử lý, Yến đã đã mang 2 hộp đựng 16 đĩa CD ra nghĩa trang Nhân dân tỉnh Sơn La đốt, tiêu hủy.
Cơ quan An ninh điều tra đã trưng cầu Viện Khoa học hình sự (bộ Công an) giám định và kết luận bài thi trắc nghiệm của 44 thí sinh đều bị tẩy xóa. Sau khi đề nghị bộ GD&ĐT chấm thẩm định, 44 thí sinh đều bị hạ điểm. Trong số này, người bị hạ nhiều nhất tới 26.55 điểm cho 3 môn, điểm thực tế chỉ là Toán 0 điểm, Vật Lý 0.25 điểm, Tiếng Anh 0.2 điểm. 5 thí sinh bị hạ trên 22 điểm, thí sinh có số điểm thấp nhất là 2.2 điểm cho 1 môn.
Tại cơ quan điều tra, bị can Nga khai đã thoả thuận nhận hơn một tỷ đồng để nâng điểm cho bốn thí sinh. Bị can Thuỷ khai đã nhận sửa bài thi nâng điểm cho 4 thí sinh với giá từ 150 đến 270 triệu đồng. Bị can Huynh khai thoả thuận với ông Nguyễn Minh Khoa (nguyên Phó trưởng Công an huyện Mai Sơn, hiện đang là cán bộ phòng PK02 – Công an tỉnh Sơn La) tiền nâng điểm cho mỗi thí sinh là 700 triệu đồng và đã được giao trước 1 tỷ đồng.
Tuy nhiên khi đối chất, phụ huynh của các thí sinh đều phủ nhận đã đưa tiền để nhờ sửa điểm. Cơ quan điều tra xác định số tiền trên là vụ lợi nên cần tịch thu theo quy định.
