Tài sản tăng giải trình không hợp lý: Băn khoăn đánh thuế hay ra tòa

Hệ lụy của tham nhũng là mua chuộc quan chức, hối lộ, trục lợi

Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật PCTN (sửa đổi), UBTVQH tán thành với đa số ý kiến ĐBQH, đề nghị Quốc hội cho chỉnh lý Điều 30 quy định về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập theo hướng giao cho Thanh tra Chính phủ, Thanh tra các bộ, ngành, Thanh tra tỉnh kiểm soát tài sản, thu nhập của những người thuộc diện kê khai công tác tại các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và chính quyền địa phương; các cơ quan khác và tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội chịu trách nhiệm kiểm soát tài sản, thu nhập của người kê khai công tác trong cơ quan, tổ chức mình.

Phát biểu thảo luận, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) thống nhất phương án này, tuy nhiên cần cân nhắc việc thành lập cơ quan chuyên trách thực hiện việc kiểm soát tài sản thu nhập…

Vì nhiệm vụ nặng nề mà giao cho cơ quan thanh tra sẽ gặp khó khăn về tính chuyên nghiệp, kinh nghiệm dẫn đến hình thức và hiệu quả thấp nên cần có cơ quan chuyên trách nhưng vẫn nằm trong khung biên chế chung.

Tại buổi thảo luận hôm nay, nhiều ĐBQH đồng tình việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật ra khu vực ngoài Nhà nước. ĐBQH Phạm Văn Hòa cho rằng:  “Trên thực tế, tham nhũng đã và đang lan tỏa ra khu vực ngoài Nhà nước ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, kinh doanh, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế.

Hành vi tham nhũng đã gây ra nhiều hệ lụy với xã hội như trục lợi đầu tư, mua chuộc quan chức, hối lộ và trục lợi mà không phục vụ lợi ích xã hội chung. Các tổ chức, cá nhân có sự huy động tiền của xã hội rất lớn, mặc dù không phải từ ngân sách nhưng suy cho cùng cũng là nguồn của dân, cho nên phải sử dụng hợp lý, tránh thất thoát vào túi riêng cá nhân hoặc các tổ chức đó”.

ĐBQH Võ Đình Tín (Đắk Nông) cũng đồng tình mở rộng phạm vi vì vấn đề tham nhũng tại khu vực ngoài Nhà nước hiện nay rất phức tạp.

ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) cũng đồng tình mở rộng phạm vi ra ngoài khu vực Nhà nước. Ông cho rằng, thực tế, tham nhũng khu vực ngoài Nhà nước đã và đang ảnh hưởng bất lợi đến hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời làm hạn chế hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng. Việc mở rộng ra khu vực ngoài Nhà nước phù hợp với các công ước Liên Hợp Quốc mà Việt Nam tham gia, đồng thời phù hợp thực tiễn, nguyện vọng của cử tri.  

Thời gian qua, không ít doanh nghiệp ngoài Nhà nước cũng bị thanh tra, kiểm toán liên quan đến đấu thầu, nhận thầu, bán tài sản, dùng kinh phí từ các chương trình dự án của Nhà nước. “Tuy nhiên, để tránh lạm dụng cũng phải có quy định cụ thể”, vị ĐBQH nhấn mạnh.

"Nếu không đủ căn cứ mà chuyển cho tòa án sẽ làm khó cho tòa án".

Điều 52 về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc, UBTVQH “chốt” 2 phương án để Quốc hội tiếp tục thảo luận: Phương án 1: Việc xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai giải trình không hợp lý về nguồn gốc sẽ do tòa án xem xét, quyết định. Phương án 2 là yêu cầu thu thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế.

Theo ĐBQH Phạm Văn Hòa, thực tế, số cán bộ công chức, viên chức có tài sản rất lớn và giải trình không hợp lý về nguồn gốc nhưng cũng chưa có giải trình hợp lý đã gây nghi ngờ trong dư luận nhân dân.

ĐBQH bày tỏ quan điểm bảo lưu ý kiến trong các lần Quốc hội thảo luận trước đó về nội dung này, ông lựa chọn phương án đánh thuế thu nhập cá nhân. “Tuy nhiên, việc thu thuế cũng không loại trừ xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản của người có nghĩa vụ kê khai nếu sau đó Nhà nước chứng minh được tài sản này thuộc tài sản phạm tội, vi phạm pháp luật mà có. Trong trường hợp người có nghĩa vụ kê khai không đồng tình với thu thuế thì họ cũng có thể khiếu kiện ra tòa án hành chính để giải quyết”.

Để thực hiện phương án này, vị ĐBQH đoàn Đồng Tháp đề nghị Chính phủ khẩn trương sửa đổi luật Thuế thu nhập cá nhân để phù hợp với tình hình thực tiễn.

ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương bày tỏ không thể đồng tình với phương án chuyển ra tòa. Lý giải về điều này, ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương đưa ra một số lý do: Thanh tra, kiểm toán, cơ quan điều tra mà không chứng minh được tài sản thu nhập do vi phạm mà có, thì không thể có chứng cứ, không có cơ sở pháp lý để quy tội mà không thể chuyển cho tòa án xét xử.

“Tài sản thực tế của cá nhân, cơ quan có thẩm quyền không chứng minh được vi phạm nhưng lại giao cho tòa xử lý để thu hồi liệu có vi phạm Hiến pháp hay không?”, ông bày tỏ lo ngại và khẳng định trên quan điểm cá nhân: “Không chứng minh được vi phạm sẽ khó thực thi và phát sinh những xung đột khó lường, gây ra những phản kháng trái pháp luật. Tôi thấy điều này không thể thực hiện được nếu pháp luật được ban hành”.

“Thêm nữa, nếu không đủ căn cứ mà chuyển cho tòa án sẽ làm khó cho tòa án. Việc làm này sẽ dễ phát sinh tiêu cực, làm mất cán bộ, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân, tăng số lượng vụ án, tăng số vụ xét xử”, ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương nhấn mạnh.

Qua phân tích, vị ĐBQH đồng tình với phương án 2 như ĐBQH Phạm Văn Hòa đã phân tích, tài sản tăng thêm không giải trình được thì chuyển sang cơ quan thuế để thu thuế.

Cũng bày tỏ băn khoăn về nội dung này, ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng, xử lý tài sản thu nhập tăng thêm, phương án chuyển ra tòa có nhiều ưu điểm, nhưng cần làm rõ, nếu làm được mới khả thi với phương án này. Thứ nhất, vấn đề chứng minh: Người kê khai phải có nghĩa vụ giải trình, cơ quan quản lý thu nhập cho rằng không hợp lý, người giải trình bảo hợp lý, ra tòa phải chứng minh nhưng chứng minh không đơn giản – giống ĐBQH Ngọc Phương đã nêu.

Thứ hai, tòa xử các vụ việc hình sự, dân sự, kinh tế, hành chính, hôn nhân gia đình, thêm vụ việc, trong khi hiện nay giải quyết nhiều vụ việc, tòa có quá tải không? “Chưa có quy định nào tạo điều kiện về nguồn lực cho tòa làm việc này. Các đồng chí tòa án xem có đảm đương được nhiệm vụ này không? Do đó cần cân nhắc nội dung này”, ĐBQH Tô Văn Tám nói.

Giơ biển tranh luận về nội dung này, ĐBQH Phạm Hồng Phong - Hậu Giang khẳng định, ngành tòa án sẽ cố gắng làm tốt nếu Quốc hội nhất trí lựa chọn phương án đưa ra tòa để xử lý với tài sản thu nhập tăng thêm này. ĐBQH Phạm Hồng Phong hiện là Tỉnh ủy viên, Thẩm phán cao cấp, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hậu Giang, Ủy viên Ủy ban pháp luật của Quốc hội.

Một số ĐBQH khác lại bày tỏ băn khoăn chọn phương án đánh thuế dẫn đến việc thuế chồng thuế như ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre), tuy nhiên, ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cũng giống nhiều ĐBQH khác, đồng tình với phương án 2 - đánh thuế và khẳng định “phương án này khả thi, không lo ngại thuế chồng thuế như trước đó một số ĐBQH đã bày tỏ”.

Trong sáng 25/10, vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau của ĐBQH về một số nội dung sửa đổi trong luật PCTN lần này. Theo dự kiến, tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét thông qua dự thảo luật PCTN (sửa đổi).

Dương Thu