Phiên tòa dự kiến sẽ diễn ra trong 8 ngày (bao gồm cả ngày nghỉ). Hội đồng xét xử gồm 5 người (2 thẩm phán và 3 hội thẩm nhân dân), trong đó thẩm phán Vũ Xuân Văn (Chánh Tòa Hình sự, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội) làm chủ tọa phiên tòa. Ba kiểm sát viên của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao và Viện Kiểm sát Nhân dân thành phố Hà Nội được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử sơ thẩm tại phiên tòa.
Trước đó, vào tháng 10/2024, Viện KSND Tối cao ban hành cáo trạng truy tố 17 người. Trong đó, bị cáo Trần Tùng (SN 1978, nguyên Phó Giám đốc Sở Ngoại vụ tỉnh Thái Nguyên) bị truy tố về tội "Nhận hối lộ" và "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".
5 bị cáo bị đưa ra xét xử về hành tội "Nhận hối lộ" gồm: Trần Thị Quyên (SN 1986, Giám đốc Công ty Sen vàng Đất Việt); Lê Thị Phượng (SN 1969, nguyên chuyên viên Phòng Khoa giáo Văn xã, Văn phòng UBND tỉnh Hải Dương); Nguyễn Văn Văn (SN 1965, nguyên Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam); Lê Ngọc Tường (SN 1979, nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam); Nguyễn Mạnh Trường (SN 1980, nguyên chuyên viên Phòng Vận tải hàng không, Cục Hàng không Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải).
10 bị cáo bị truy tố tội "Đưa hối lộ" gồm: Vũ Hồng Quang (SN 1977, nguyên Phó Phòng Vận tải hàng không, Cục Hàng không Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải); Trần Thanh Nhã (SN 1991, trú tại Thành phố Hồ Chí Minh); Vũ Hoàng Dũng (SN 1987, trú tại Hà Nội); Nguyễn Mạnh Cương (SN 1977, Trưởng Phòng Thương mại điện tử Công ty Cổ phần thương mại hàng không Vietjet); Đặng Nhật Đức (SN 1975, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Top Agent Japan); Bùi Đăng Khoa (SN 1984, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Du ngoạn thế giới); Trương Thị Mỹ Dung (SN 1972, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Thương mại Dịch vụ Du lịch Ánh Sao Thiên); Phạm Quốc Thắng (SN 1977, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn PNR); Trần Thị Ngân (SN 1984, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại và Dịch vụ Anna Travel) và Trần Minh Phụng (SN 1970, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại Dịch vụ du lịch và Xây dựng Gia Huy).
Bị cáo Nguyễn Xuân Thông SN 1975, trú tại Hà Nội) bị đưa ra xét xử về tội "Che giấu tội phạm".
Được biết, hiện có gần 20 luật sư đăng ký tham gia bào chữa cho các bị cáo. Trong đó, bị cáo Trần Tùng có 3 luật sư bào chữa, bị cáo Vũ Hồng Quang có 2 luật sư bào chữa. Hai bị cáo là Vũ Văn Văn và Lê Ngọc Tường không mời luật sư bào chữa và cũng không thuộc diện phải chỉ định luật sư bào chữa.
Theo cáo trạng, Chính phủ đã chỉ đạo tổ chức các chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về nước để phòng, chống dịch khi dịch COVID-19 bùng phát và diễn biến phức tạp.
Việc tổ chức đưa công dân về nước được thực hiện dưới 3 hình thức là chuyến bay "giải cứu", "combo" và chuyến bay đơn lẻ, phát sinh đột xuất ngoài kế hoạch.
UBND các tỉnh thành được Chính phủ giao nhiệm vụ tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, ra văn bản chấp thuận chủ trương cho các doanh nghiệp đưa công dân về địa phương cách ly.
Lợi dụng chủ trương này, một số cá nhân tại UBND các tỉnh, thành phố đã thỏa thuận đưa/nhận hối lộ, làm trái công vụ để tham mưu, đề xuất chấp thuận chủ trương cho các doanh nghiệp đưa công dân về nước cách ly y tế tại địa phương.
Bên cạnh đó, các bị cáo còn trực tiếp hoặc qua trung gian móc nối, thỏa thuận với cán bộ thuộc Bộ Y tế đưa hối lộ/nhận hối lộ với số tiền lớn để có văn bản chấp thuận, xét duyệt cho công dân (khách lẻ) về trên các chuyến bay đơn lẻ. Có bị cáo lợi dụng vị trí công tác hướng dẫn, xúi giục người liên quan khai báo gian dối, che giấu tội phạm, gây cản trở việc điều tra, làm rõ tội phạm của cơ quan chức năng.
Cáo trạng xác định, tại Thái Nguyên, ông Trần Tùng, Phó giám đốc Sở Ngoại vụ, được giao nhiệm vụ là đầu mối tổng hợp danh sách, hồ sơ của các doanh nghiệp. Đơn vị này cũng được giao chủ trì, phối hợp với Sở Y tế, công an tỉnh và các địa phương để thẩm định điều kiện nhập cảnh và cách ly y tế.
Ông Tùng sau đó móc nối cho Lê Văn Nghĩa (Giám đốc Công ty Nhật Minh, đã bị xét xử ở giai đoạn một) và Công ty Sen vàng Đất Việt của Trần Thị Quyên thực hiện cách ly trọn gói là 18 triệu đồng một khách. Chi phí này đã gồm tiền khách sạn, ăn ở, test Covid, xe vận chuyển và cả "chi phí khác như việc xin văn bản chấp thuận cách ly được thuận lợi". Tuy vậy, trên hợp đồng chỉ ghi 12 triệu đồng một khách; 6-8 triệu đồng tiền chênh lệch còn lại sẽ chuyển ngoài hợp đồng cho bà Quyên để chuyển lại cho ông Tùng.
Theo như sự tính toán của ông Tùng, bà Quyên sẽ lo trọn gói các thủ tục cách ly cho khách tại Thái Nguyên. Còn ông Nghĩa chuyển toàn bộ tiền trong và ngoài hợp đồng như đã thỏa thuận cho bà Quyên.
Như vậy, công ty Nhật Minh đã được tổ chức ba chuyến bay đưa 668 người về cách ly tại Thái Nguyên. Ông Nghĩa sau đó đã chuyển hơn 11 tỷ đồng cho bà Quyên, trong đó 4,4 tỷ đồng là "tiền ngoài hợp đồng". Kết quả, ông Trần Tùng đã nhận hối lộ 3 lần của Nghĩa thông qua bà Quyên, tổng cộng 4,4 tỷ đồng. Bên cạnh đó, khi thực hiện 7 chuyến bay từ Nhật Bản về nước, đưa công dân cách ly tại Thái Nguyên, ông Trần Tùng đã hưởng lợi 3,2 tỷ đồng.
Tại Quảng Nam, Sở Y tế giao Phó giám đốc Nguyễn Văn Văn làm nhiệm vụ xem xét phương án nhập cảnh từng chuyến bay. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch do Phó giám đốc Lê Ngọc Tường sẽ đánh giá năng lực tổ chức đón đoàn.
Cuối tháng 5/2021, Nguyễn Thị Thanh Hằng (Phó giám đốc Công ty Bluesky) đã liên hệ nhờ ông Văn và ông Tường hỗ trợ cho công dân hồi hương được cách ly y tế tự trả phí ở Quảng Nam. Ông Văn và ông Tường đồng ý, sau đó phối hợp tham mưu cho UBND tỉnh tiếp nhận công dân về nước trên 56 chuyến bay do bà Hằng thực hiện. Kết quả, bà Hằng đã 5 lần đưa tiền, tổng 450 triệu đồng cho ông Văn và 4 lần đưa tổng cộng 400 triệu cho ông Tường.
Tại Hải Dương, bị can Lê Thị Phượng, chuyên viên Phòng khoa giáo văn xã, Văn phòng UBND tỉnh Hải Dương, bị cáo buộc lợi dụng nhiệm vụ, quyền hạn được giao, thỏa thuận nhận hối lộ 650 triệu đồng để tham mưu, đề xuất UBND tỉnh ban hành 2 công văn chấp thuận cách ly y tế cho Công ty Sora và Công ty Biển Bạc theo đề nghị của Bùi Huy Hoàng và Võ Thị Hồng.
Cáo trạng cũng xác định, ông Vũ Hồng Quang, nguyên phó Phòng Vận tải hàng không, Cục Hàng không Việt Nam, có nhiệm vụ tiếp nhận, xem xét ra quyết định cấp phép chuyến bay "combo".
Khi triển khai, nhiều chuyến bay về nước vẫn còn chỗ trống nên ông Quang đã đồng ý với đề nghị của doanh nghiệp để cấp phép bay theo số lượng khách vượt so với văn bản đã được duyệt. Ông Quang lấy 2 triệu đồng trên mỗi khách.
Sau đó, ông Quang chỉ đạo Nguyễn Mạnh Trường, chuyên viên Phòng Vận tải hàng không, cấp phép bay trái quy định cho 1.019 khách. Như vậy, ông Quang nhận hối lộ 1,9 tỷ đồng và chuyển khoản 4 lần cho ông Trường, tổng cộng 244 triệu đồng.
Bên cạnh đó, ông Quang còn nhờ cựu cán bộ Bộ Y tế Phạm Trung Kiên giúp đỡ để có văn bản chấp thuận cho công dân về nước trên các chuyến bay đơn lẻ. Ông Kiên đồng ý với giá 10 triệu đồng/công dân. Kết quả, ông Quang đã thỏa thuận và đưa hối lộ cho Kiên 7,4 tỷ đồng để có được văn bản chấp thuận cho 624 công dân về nước, hưởng lợi 20 tỷ đồng. Bị can Nguyễn Mạnh Cương đã chuyển 3,8 tỷ đồng cho ông Quang đưa hối lộ ông Kiên để có văn bản chấp thuận cho 388 công dân về nước, hưởng lợi 2 tỷ đồng.
Giai đoạn 2 của đại án chuyến bay giải cứu được điều tra từ tháng 6/2023 khi giai đoạn 1 đang trong thời gian truy tố. Thời gian điều tra cả hai giai đoạn tương đương nhau, 15 - 16 tháng.
Tại phiên sơ thẩm xét xử giai đoạn 1 của vụ án chuyến bay giải cứu, cuối tháng 7/2023, TAND TP Hà Nội đã tuyên 54 người phạm một trong các tội: Đưa hối lộ, Môi giới hối lộ, Nhận hối lộ, Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Trong đó, 4 người bị phạt tù chung thân là cựu Cục trưởng Lãnh sự, Bộ Ngoại giao Nguyễn Thị Hương Lan; cựu điều tra viên Cơ quan An ninh điều tra Hoàng Văn Hưng; cựu Phó phòng tham mưu, Cục Quản lý Xuất nhập cảnh, Bộ Công an Vũ Anh Tuấn và Phạm Trung Kiên.
Tại phiên phúc thẩm sau đó 5 tháng, bị cáo Hoàng Văn Hưng được giảm từ tù chung thân xuống còn 20 năm tù. HĐXX cho rằng việc bị cáo Kiên nhận hối lộ 42,6 tỷ đồng, Vũ Anh Tuấn nhận 27 tỷ đồng, Hương Lan nhận 25 tỷ đồng đã "gây bức xúc dư luận, cần xử phạt răn đe để đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật" nên tuyên y án chung thân.
