Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là bảo hiểm do nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp cá nhân.
Hiện nay, BHXH tự nguyện gồm 2 chế độ là hưu trí và tử tuất, cụ thể là hưởng lương hưu hằng tháng, nhận trợ cấp một lần; trợ cấp mai táng; trợ cấp tuất một lần; quyền lợi khám, chữa bệnh BHYT.
Theo BHXH Tp.HCM, mức đóng BHXH tự nguyện hằng tháng = 22% x mức thu nhập lựa chọn - mức hỗ trợ của nhà nước.
Trong đó, mức thu nhập lựa chọn thấp nhất bằng chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn là 1,5 triệu đồng (theo Nghị định số 07/2021 quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025), do đó mức lựa chọn thu nhập thấp nhất đóng BHXH tự nguyện là 1,5 triệu đồng.
Mức cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở (từ ngày 1/7/2023, mức lương cơ sở tăng lên 1,8 triệu đồng).
Từ ngày 1/1/2018, nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỉ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hằng tháng (thời gian hỗ trợ không quá 10 năm). Cụ thể là 30%, 25% và 10% của 22% mức thu nhập của hộ nghèo khu vực nông thôn lần lượt với hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng khác. Như vậy, mức đóng BHXH tự nguyện thấp nhất sau khi được nhà nước hỗ trợ đối với hộ nghèo là 231.000 đồng/tháng, với hộ cận nghèo là 247.500 đồng/tháng và với các diện khác là 297.000 đồng/tháng.
Về thắc mắc “ngừng đóng BHXH tự nguyện có được rút một lần không?”, căn cứ quy định tại Khoản 1 Điều 77 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và Khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13 thì người tham gia BHXH tự nguyện mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Đủ điều kiện về tuổi theo quy định nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục tham gia BHXH;
- Ra nước ngoài để định cư;
- Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
- Sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
Như vậy, nếu người tham gia BHXH tự nguyện có yêu cầu hưởng BHXH một lần và đáp ứng một trong các điều kiện nêu trên sẽ được giải quyết hưởng BHXH một lần.
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 77 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 thì mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:
- 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;
- 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;
- Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH một lần được tính bằng 22% của tổng các mức thu nhập tháng đã đóng BHXH, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
