Tại buổi họp Hội đồng thẩm định nhiệm vụ Quy hoạch bảo vệ môi trường cấp quốc gia thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050, do Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng diễn ra ngày 4/12, đại diện các Bộ và giới chuyên gia cho rằng Quy hoạch này cần có tính định hướng, dẫn dắt các hoạt động phát triển theo hướng phù hợp với khả năng chịu tải của môi trường.
Dự kiến Quy hoạch bảo vệ môi trường sẽ được phân vùng theo 3 cấp độ. Các tiêu chí phân vùng môi trường sẽ được đồng bộ với quy định của Luật bảo vệ môi trường 2020 sau khi được Quốc hội thông qua.
Tình trạng ô nhiễm vẫn đang ở mức báo động
Báo cáo tại cuộc họp, đại diện Tổng cục Môi trường cho hay, trước áp lực của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tình trạng ô nhiễm môi trường đang ở mức đáng báo động. Công tác bảo vệ môi trường cũng đang đứng trước những thách thức gay gắt.
Hiện nay, tài nguyên thiên nhiên bị khai thác chưa theo đúng quy hoạch hoặc quy hoạch chưa tính đến đầy đủ các yếu tố phát triển bền vững, dẫn đến nguy cơ mất cân bằng sinh thái diễn ra trên diện rộng, ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội, sức khỏe và đời sống nhân dân.
Một trong những nguyên nhân được đại diện Tổng cục Môi trường chỉ ra là do thiếu sự lồng ghép các yêu cầu bảo vệ và quản lý môi trường, tài nguyên một cách bài bản trong các quy hoạch phát triển; thiếu quy hoạch thống nhất trong công tác bảo vệ môi trường.
Bên cạnh đó, đến nay, các bộ ngành và địa phương đã xây dựng các quy hoạch phát triển khác nhau, tuy nhiên, các quy hoạch này chưa thể hiện rõ các nội dung về quản lý và bảo vệ môi trường tự nhiên, sinh thái, môi trường sống đối với từng vùng, từng lĩnh vực và hoạt động cụ thể.
Vì vậy, trên thực tế đã xảy ra sự chồng chéo và mâu thuẫn giữa các quy hoạch phát triển dẫn đến sự phá vỡ cân bằng giữa bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, giá trị lịch sử văn hóa và sự lãng phí, kém hiệu quả trong công tác quy hoạch.
Ngoài ra, trong thời gian qua đã phát sinh nhiều sự cố ô nhiễm, suy thoái môi trường lớn, bùng phát các điểm nóng về môi trường do xả thải. Tuy vậy, hiện nay chưa có cơ sở pháp lý về cơ chế, các tiêu chí sàng lọc, phân loại, phân luồng các dự án đầu tư theo mức độ rủi ro về môi trường; cơ chế kiểm soát đặc thù đối với các đối tượng có nguy cơ cao gây ô nhiễm, sự cố môi trường.
“Do đó, cần bổ sung các quy định về sàng lọc, phân loại, phân luồng dự án đầu tư ngay từ giai đoạn xét đuyệt chủ trương đầu tư dựa trên loại hình dự án, quy mô dự án và tính nhạy cảm môi trường nơi thực hiện dự án,” đại diện Tổng cục Môi trường nhấn mạnh.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức lập “Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.”
Quy hoạch này hướng đến mục tiêu quản lý, sắp xếp, tổ chức không gian và sử dụng các thành phần môi trường và các yếu tố tài nguyên phù hợp với chức năng môi trường và điều kiện thiên nhiên, kinh tế - xã hội của vùng lãnh thổ theo định hướng phát triển bền vững. Phạm vi không gian quy hoạch là toàn bộ lãnh thổ Việt Nam được chia theo các vùng địa lý phù hợp với đặc thù về khí hậu, lưu vực sông và điều kiện phát triển.
Phân vùng theo 3 cấp độ
Theo đơn vị soạn thảo, Quy hoạch bảo vệ môi trường cấp quốc gia được xây dựng để tổ chức lập các kế hoạch dài hạn xây dựng hệ thống bảo vệ môi trường cấp quốc gia trên cơ sở điều tra, đánh giá môi trường, quản lý môi trường, dự báo xu thế diễn biến môi trường, biến đổi khí hậu; nhu cầu bảo tồn cũng như các nguồn lực có thể sử dụng.
Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia sẽ là căn cứ thẩm định, phê duyệt các dự án đầu tư của từng vùng phù hợp yêu cầu bảo vệ môi trường, định hướng ưu tiên lĩnh vực, công nghệ đầu tư phù hợp với quy hoạch môi trường.
Tổng cục Môi trường dự kiến sẽ định hướng về phân vùng môi trường trên phạm vi cả nước theo 3 cấp độ. Theo đó, cấp độ 1 là vùng bảo vệ nghiêm ngặt, bao gồm: Khu dân cư tập trung, khu bảo tồn thiên nhiên, vùng nước cấp cho mục đích sinh hoạt hoặc có các yếu tố, đối tượng nhạy cảm khác cần bảo vệ nghiêm ngặt.
Cấp độ 2 là vùng hạn chế tác động bao gồm vùng đệm của vùng bảo vệ nghiêm ngặt, vùng thuộc khu di sản thiên nhiên, hành lang đa dạng sinh học, vùng đất ngập nước quan trọng, khu vực có đa dạng sinh học cao, hệ sinh thái rừng tự nhiên, rạn san hô, cỏ biển, thủy sinh quan trọng cần được bảo vệ.
Cấp độ 3 là vùng khác còn lại trên địa bàn quản lý. Các tiêu chí phân vùng môi trường sẽ được đồng bộ với quy định của Luật bảo vệ môi trường 2020 sau khi được Quốc hội thông qua.
Đóng góp ý kiến về nhiệm vụ Quy hoạch bảo vệ môi trường cấp quốc gia, các đại biểu cho rằng Quy hoạch bảo vệ môi trường là quy hoạch có tính chất liên ngành, có mối liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực. Do vậy cần được xem xét một cách tổng thể trong mối quan hệ đối với các quy hoạch khác, bao gồm các quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh.
Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cần làm rõ mối quan hệ giữa quy hoạch này với các quy hoạch khác mà Bộ này đang thực hiện như Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học, Quy hoạch quan trắc môi trường.
Trên cơ sở ý kiến đóng góp của đại diện các Bộ, và các chuyên gia, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân yêu cầu Tổng cục Môi trường cần chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện báo cáo nhiệm vụ Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 tầm nhìn đến năm 2050 để trình Thủ tướng Chính phủ.
Theo TTXVN
