Những ngày giáp Tết những mẫu mã sản phẩm đa dạng, độc đáo đang rầm rộ đưa ra thị trường hàng tiêu dùng. Sản phẩm bằng vàng mã như bikini, nội y, giày cao gót, túi xách hàng hiệu...xuất hiện ngày càng nhiều, được bày bán công khai trên một số tuyến phố Hà Nội đang nhận về nhiều ý kiến trái chiều.
Chỉ còn vài ngày nữa là tới ngày ông công, ông táo nhu cầu về hàng mã là những mặt hàng được người tiêu dùng quan tâm hơn bao giờ hết. Những sản phẩm bằng vàng mã như bikini, đồ nội y, túi xách hàng hiệu Gucci, điện thoại thông minh... đã xuất hiện từ trước đó, là những hình ảnh vàng mã chẳng khác gì đồ thật xuất hiện trên mạng những ngày vừa qua đã nhận về nhiều bình luận trái chiều. Người thì tỏ vẻ ngạc nhiên, hứng thú; người lại cho rằng quan niệm “trần sao âm vậy” là lệch lạc...
Chia sẻ về vần đề này, GS sử học Lê Văn Lan đã bày tỏ thái độ phản đối vấn nạn vàng mã đang biến tướng và hoành hành trong đời sống xã hội.
“Vàng mã có từ lâu đời, mang tinh thần thay thế sự thực tốn kém bằng cái ảo nhưng giản dị, khiêm tốn. Tinh thần đáng trân trọng ấy đến bây giờ bị... vỡ. Người ta thay sự khiêm tốn, giản dị, đơn sơ, không tốn kém bằng sự hào nhoáng,lộng lẫy, đắt tiền. Điều đó gây phản cảm, trái với truyền thống và gây tốn kém”, GS Lê Văn Lan nói.
GS Lê Văn Lan đưa ra ví dụ: “Khi tôi đào khảo cổ những ngôi mộ thời Đông Sơn ở Thanh Hóa. Bên cạnh những bộ xương người về với tổ tiên, những thủ lĩnh oai phong đều có bên cạnh mình cái trống đồng nhỏ xíu. Khi sống, ông ta tốn kém huy động dân công lên miền ngược mang đồng về đúc trống đồng. Nhưng khi ông ấy mất, ông chỉ mang mô hình trống đồng nhỏ xíu, đơn sơ nhưng mang đầy đủ giá trị quyền lực của người thủ lĩnh. Liên hệ với việc làm vàng mã, nó cần thiết nhưng đơn sơ, giản dị, mang giá trị tượng trưng thôi”
Cũng theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Viện trưởng Viện Văn hoá Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam, nếu những bộ bikini, giày cao gót bằng vàng mã này được sử dụng để “gửi” cho người đã khuất với ý nghĩ “trần sao âm vậy” thì đó là sự lệch lạc, biến tướng về nhận thức. Việc đốt đồ mã như thế là vi phạm, cần bị xử lý....
“Vàng mã xưa nay được xem như cách ứng xử của “người trần” đối với “người âm”. Nhưng chỉ là hình thức tượng trưng, sử dụng những đồ dâng cúng, mang ý nghĩa tượng trưng chứ không phải đồ thật. Và vì thế, sử dụng vàng mã chỉ nên vừa phải, không nên lạm dụng”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhận định.
Theo ông, ngày nay, cùng với sự phát triển của kinh tế, người dân có cuộc sống sung túc hơn, và họ mong muốn người đã khuất cũng sung túc hơn. Đây chính là nguyên nhân của việc vàng mã, đồ mã bị đốt nhiều trong mấy năm trước.
Thực trạng vàng mã bị lạm dụng, biến tướng là biểu hiện của việc tuyên truyền văn hóa chưa tốt. Trong khi nhận thức của người dân còn kém.
“Theo quan sát của tôi, gần đây hiện tượng đốt đồ mã, vàng mã cũng đã giảm nhiều. Cũng là nhờ sự vào cuộc của Hội Phật giáo Việt Nam, tuyên truyền hạn chế đốt vàng mã ở các chùa, rồi tác động được đến các đền, phủ...”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn chia sẻ thêm.
Về việc vẫn để xảy ra những hiện tượng đốt đồ mã, vàng mã tràn lan, theo ông Sơn là do nhận thức của người dân, vì có cầu mới có cung.
Bên cạnh đó, các chế tài xử phạt về việc lạm dụng vàng mã lại chưa được thực hiện một cách triệt để, chưa thực sự có tác dụng. “Xử phạt ai, xử phạt đối tượng nào, hình thức xử phạt như thế nào?” là những câu hỏi khiến các cơ quan chức năng phải lúng túng.
H.A (TH)
